Bí ẩn văn tự Champa trong động Phong Nha

Đã 116 năm kể từ khi nhà truyền đạo người Pháp Léopold Cadière phát hiện những dòng chữ Champa cổ viết trên vách đá nằm sâu trong động Phong Nha (Quảng Bình).

Đến nay những con chữ đó vẫn là sự bí ẩn đối với các nhà khoa học trong và ngoài nước.

Mới đây nhất, ngày 11 – 14/7, một nhóm chuyên gia ngôn ngữ học của Trường Viễn Đông Bác Cổ (École Francaise d’Extrême – Orient, Pháp) đã đến động Phong Nha nghiên cứu những dòng chữ Champa viết trên vách thạch nhũ ở hang Bi Ký mà 116 năm trước cũng do chính người Pháp phát hiện.

Chữ Champa cổ viết trên vách đá trong động Phong Nha.
Chữ Champa cổ viết trên vách đá trong động Phong Nha.

Một thánh đường Champa?

Theo tài liệu của Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, tại thời điểm cuối năm 1899 giáo sĩ L. Cadière đến Quảng Bình ngoài chức trách truyền giáo ở vùng dân cư Cổ Lạc và Cổ Giang còn có thú ham thích khám phá, vì vậy ông đã vào động Phong Nha với mục đích nghiên cứu, khảo sát.

Chỉ bằng một chiếc thuyền độc mộc của người dân bản địa, ông đã len lỏi vào sâu trong động Phong Nha đến hơn 600 m.

Tại điểm cuối của động lúc đó, ông phát hiện văn bản này và một số di tích cổ như bàn thờ, bệ thờ, gạch nung, mảnh gốm, mảnh sành, đĩa…

Tháng 12/1899, L. Cadière viết thư gửi giám đốc Trường Viễn Đông Bác Cổ là Louis Finot, báo tin về những phát hiện quý báu trong động Phong Nha. Thư có đoạn: “Những gì còn lại đều rất quý giá đối với sử học. Giữ nó là giúp ích không ít cho khoa học”. Chính từ phát hiện này của L. Cadière trong động Phong Nha mà khu vực hang có văn bản này được đặt tên là Bi Ký như đang gọi ngày nay.

Đến đầu thế kỷ 20, có thêm các nhà thám hiểm và học giả người Pháp, Anh đến động Phong Nha như Barton (năm 1924), Antonie (1928), M. Bouffie (1929), Pavi, Goloubew, Finot… Các nhóm này phát hiện thêm nhiều di vật Champa như tượng đá, tượng Phật, đá, gạch Champa, bài vị, mảnh gốm… Với 97 chữ Champa viết trên vách đá trong động Phong Nha, ngay từ chuyến khảo sát đầu thế kỷ 20 ông Pavi – học giả người Pháp – cũng cho rằng rất khó đọc, khó để viết phỏng lại chính xác.

Cuối cùng ông Pavi chỉ nhận ra được một chữ và ông cho rằng đó là “capimala”. Sau này, theo giáo sư Trần Quốc Vượng, nếu đúng là chữ “capimala” thì đó là tên một vị la hán, tổ thứ 13 của Phật giáo.

Tháng 7/1995, qua nghiên cứu và khảo sát động Phong Nha, giáo sư Trần Quốc Vượng và nhóm cộng tác viên ở Viện Khảo cổ học Hà Nội nhận định động Phong Nha có dấu hiệu là một di tích khảo cổ học vô cùng quan trọng. Các dấu tích ở hang Bi Ký cho thấy rất có thể đây là một thánh đường Champa từ thế kỷ 9-11.

1.000 năm tuổi trong động Phong NhaNghiên cứu văn bia

Trường Viễn Đông Bác Cổ sẽ nghiên cứu các văn bia của người Chăm có trong hang Bi Ký.

Cần thời gian giải mã

Tháng 3/2008, một đoàn nghiên cứu của các nhà khoa học VN và Nhật Bản đã phát hiện những dấu tích văn tự trong động Phong Nha là theo dạng chữ sanskrit phối hợp với dạng chữ Champa cổ. Trong bài nghiên cứu về Phật giáo Champa và vị trí của vùng đất Quảng Bình dưới triều đại Indrapura (thế kỷ 9-10), nhà nghiên cứu Nguyễn Hữu Thông – nguyên phân viện trưởng Phân viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia VN tại Huế – cho rằng những phát hiện mới của nhóm nghiên cứu Việt – Nhật đã hé lộ nhiều thông tin đáng quan tâm nhằm làm rõ thêm di tích Phật giáo Chăm trong thạch động thuộc di sản thiên nhiên thế giới.

Tiến sĩ sử học Nguyễn Khắc Thái (Quảng Bình) cho biết chuyện giải mã chữ viết của người Champa trong động Phong Nha là khá nan giải “vì có những ngôn ngữ đã chết, hoặc có sự biến ngữ, hoặc có loại ngôn ngữ được thần thánh hóa khi viết cho bí ẩn trong tôn giáo”.

Qua khảo sát và nghiên cứu bước đầu, giáo sư Arlo Griffiths của Trường Viễn Đông Bác Cổ cho biết hiện vẫn chưa thể dịch nghĩa được những dòng chữ này có nội dung gì, chỉ khẳng định được chữ viết ở văn bia này là chữ viết của người Champa. Ông nhận định văn bản này được viết vào những năm đầu thế kỷ 11 (cách đây khoảng 1.000 năm).

Đây là lần đầu tiên văn bia trong động Phong Nha được xác định niên đại cụ thể, so với những nhận định trước đó đều có khoảng cách từ thế kỷ 9-10 hoặc từ thế kỷ 10-11. Sau khi đã khảo sát kỹ, các nhà ngôn ngữ học của Trường Viễn Đông Bác Cổ đã chụp ảnh văn bia để đưa về Pháp nghiên cứu dịch nghĩa và cam kết sẽ chuyển giao kết quả nghiên cứu cho Trung tâm Du lịch Phong Nha – Kẻ Bàng nhằm mục đích giới thiệu cho du khách tham quan.

Còn nhiều văn bản Champa khác trong hang Bi Ký

Ngày 18/7, chúng tôi vào lại động Phong Nha. Bây giờ tại địa điểm có văn bản cổ viết trên vách đá, người ta không cho du khách vào tham quan nữa vì lý do nền động ngay tại đó bị sập với một hố sụt khá lớn, rất nguy hiểm.

Anh Trần Thanh Hiền, nhân viên ban quản lý bến thuyền động Phong Nha, chỉ dẫn cho tôi thấy thêm gần 10 điểm có chữ Champa cổ nằm sâu trong hốc khuất sau các vách đá thạch nhũ, ngay bên phải mảng chữ văn bia chính lộ bên ngoài vách đá.

Như vậy về chữ Champa cổ có trong động Phong Nha, lâu nay du khách chỉ được chiêm ngưỡng một phần nhỏ những gì có trong động.

http://tuoitre.vn/tin/van-hoa-giai-tri/20150724/bi-an-van-tu-champa-trong-dong-phong-nha/782211.html

Theo Lam Giang / Tuổi Trẻ

11 Comments

  1. I happen to be writing to let you know of the excellent experience our girl found studying the blog. She came to find so many issues, including what it is like to possess a great giving style to make men and women with ease fully grasp a variety of multifaceted things. You really exceeded people’s expected results. I appreciate you for rendering these invaluable, healthy, revealing and also fun tips on that topic to Tanya.

  2. jordans viết:

    I want to express some thanks to this writer just for rescuing me from such a circumstance. Right after searching through the world wide web and obtaining opinions which are not productive, I believed my entire life was over. Existing without the strategies to the problems you have sorted out as a result of your main article is a serious case, and ones which may have in a negative way damaged my entire career if I hadn’t come across the blog. That mastery and kindness in taking care of a lot of stuff was important. I am not sure what I would’ve done if I hadn’t discovered such a point like this. It’s possible to at this time look forward to my future. Thanks for your time so much for your specialized and amazing help. I won’t be reluctant to suggest the website to any person who would need guidelines about this matter.

  3. moncler jackets viết:

    I definitely wanted to send a quick word to be able to express gratitude to you for some of the marvelous strategies you are placing here. My time intensive internet look up has finally been honored with reliable concept to go over with my two friends. I would mention that many of us readers actually are very blessed to dwell in a great network with many special people with useful advice. I feel really privileged to have used your entire weblog and look forward to so many more thrilling minutes reading here. Thanks a lot once more for everything.

  4. My spouse and i got excited that Raymond managed to conclude his inquiry out of the ideas he made through the blog. It’s not at all simplistic just to be giving for free procedures that many people today may have been selling. We really figure out we have you to give thanks to for that. The illustrations you made, the simple site menu, the relationships you can assist to create – it’s got everything great, and it is aiding our son and the family imagine that this situation is thrilling, and that is pretty essential. Thank you for all!

  5. hermes belt viết:

    I must show some thanks to this writer for rescuing me from such a issue. As a result of surfing around throughout the online world and coming across advice that were not pleasant, I figured my entire life was well over. Being alive devoid of the strategies to the problems you’ve resolved by means of the website is a serious case, and the kind that would have in a wrong way damaged my entire career if I hadn’t discovered the website. That mastery and kindness in taking care of the whole thing was helpful. I don’t know what I would’ve done if I had not come upon such a stuff like this. It’s possible to at this moment relish my future. Thank you very much for this reliable and sensible help. I won’t be reluctant to suggest your web site to anybody who ought to have care about this area.

  6. My wife and i got so joyful that Edward managed to do his preliminary research through your ideas he came across from your very own blog. It’s not at all simplistic just to be freely giving steps which other folks may have been selling. We really take into account we’ve got the blog owner to be grateful to because of that. The specific explanations you’ve made, the easy blog navigation, the relationships you aid to engender – it’s everything unbelievable, and it’s letting our son and the family believe that the content is entertaining, and that is pretty vital. Thank you for the whole lot!

  7. kd 12 viết:

    I precisely needed to say thanks all over again. I’m not certain what I might have gone through without those hints revealed by you directly on such area. Entirely was the frustrating issue in my position, nevertheless witnessing your expert approach you processed that took me to weep for joy. Now i’m thankful for the work and as well , sincerely hope you recognize what a powerful job your are accomplishing instructing the others using a blog. I know that you’ve never met any of us.

  8. yeezy viết:

    I precisely had to appreciate you once more. I’m not certain the things that I could possibly have created in the absence of these thoughts contributed by you regarding such subject. It truly was a very alarming problem in my circumstances, but witnessing the very expert strategy you resolved it forced me to jump over joy. Extremely grateful for your help and hope you recognize what an amazing job you were undertaking teaching men and women through the use of your blog. Most likely you’ve never come across any of us.

  9. My wife and i got now thankful Peter managed to finish up his analysis because of the precious recommendations he grabbed while using the web pages. It is now and again perplexing to just possibly be giving away points which some people have been selling. And now we grasp we need the blog owner to thank for that. The type of illustrations you have made, the easy website navigation, the relationships you can aid to promote – it’s got most astonishing, and it’s aiding our son and our family do think that situation is interesting, which is extraordinarily important. Thank you for the whole lot!

  10. Aw, this was a really nice post. In concept I would like to put in writing like this moreover ?taking time and precise effort to make an excellent article?but what can I say?I procrastinate alot and in no way appear to get one thing done.

  11. goyard bag viết:

    Spot on with this write-up, I truly assume this web site needs far more consideration. I抣l probably be again to read way more, thanks for that info.

Trả lời supreme clothing Hủy