Bỏ quên di sản Chăm: Huyền thoại Thành Lồi

Thành Lồi là một thành cổ độc đáo của Vương quốc Chămpa, gắn liền với nhiều huyền thoại, hiện còn tại TP.Huế (Thừa Thiên-Huế). Di tích vừa được Bộ VH-TT-DL công nhận là di tích lịch sử quốc gia.

Huyền thoại về cuộc chiến tranh không đổ máu
Thành Lồi tọa lạc trên đồi Long Thọ, ở địa bàn hai phường Thủy Xuân và Thủy Biều (TP.Huế, Thừa Thiên-Huế). Sách Đại Nam nhất thống chí ghi chép: “Ở xã Nguyệt Biều, H.Hương Thủy, thế truyền đây là chỗ ở của vua Chiêm Thành gọi là thành Phật Thệ”. Từ trung tâm TP.Huế theo đường Lê Lợi đi về phía ga Huế, rẽ theo đường Bùi Thị Xuân đi khoảng 4 km, rẽ trái theo đường Huyền Trân Công Chúa 500 m là đến di tích.
Huyền thoại dân gian của vùng Thừa Thiên-Huế từ lâu vẫn lưu truyền rằng, trong quá trình mở cõi về phương nam của quốc gia Đại Việt, giữa người Việt và người Chăm đã xảy ra một cuộc chiến giành chủ quyền vùng đất Thuận Hóa. Hai dân tộc đã đi đến một thỏa ước, cùng nhau xây đắp thành trong một thời gian được ấn định, nếu bên nào xây dựng được thành cao hơn thì bên còn lại phải rút lui để nhường đất lại cho bên thắng cuộc. Người Chăm thật thà đã ngày đêm huy động sức dân đào đất, xây thành. Khi còn thời hạn một đêm nữa là đến ngày giao ước, phía người Việt vẫn không có bất kỳ động tĩnh nào. Người Chăm đã vui mừng tổ chức ăn uống mừng công cho trường thành của mình đã xây dựng cao. Sau một đêm no say, sáng hôm sau khi thức dậy, quân dân người Chăm nhìn sang bên kia chiến tuyến của người Việt đã thấy hiện lên một tòa thành nguy nga tráng lệ. Tòa thành to lớn và cao hơn thành của người Chăm vạn lần. Thời gian đã hết, người Chăm đã không còn cơ hội để chiến thắng nên đã tự nguyện rút quân, nhường đất cho người Việt. Tòa thành mà người Chăm đã tốn bao nhiêu công sức xây dựng đêm ngày đó chính là Thành Lồi hôm nay. Còn tòa thành nguy nga tráng lệ của người Việt hóa ra chỉ là tòa thành giả được làm bằng giấy.
Truyền thuyết trên không chỉ được lưu truyền trong dân gian của người Việt mà điều thú vị là trong sử thi của đồng bào dân tộc Tà Ôi – Pa Cô… ở miền núi phía tây Thừa Thiên-Huế cũng được nhắc đến. Theo đó, sử thi của người Tà Ôi đến nay vẫn lưu truyền rằng, cái tên Tà Ôi (có nghĩa là đi lên phía núi) nhằm nhắc nhớ về nguồn gốc của họ từ miền xuôi đi lên phía núi. Theo sử thi Tà Ôi, họ chính là dân tộc đã thua cuộc trong cuộc thi xây đắp thành ở miền xuôi, buộc phải nhường lại đất cho người anh em để đi lên phía núi, sinh cư, lập nghiệp.
Không chỉ trong sử thi của người Tà Ôi được truyền miệng qua bao đời mà theo ghi chép của H.Parmentier (1871 – 1949), nhà khảo cổ học người Pháp, chuyên gia nghiên cứu về văn hóa Chăm ở VN và các nước Đông Dương, có kể lại rằng “khi bị bắt làm con đường từ Thành Lồi đến Vạn Niên, những người miền núi (người dân tộc Tà Ôi, Pa Cô) cho rằng tòa thành (Thành Lồi) là của tổ tiên họ. Vì làm con đường nên ngôi miếu quốc vương Chiêm Thành bị phá, những người miền núi phản ứng dữ dội, họ kéo đến tòa khâm sứ đòi phạt vạ. Và để giải quyết tình hình, triều đình nhà Nguyễn đã xây dựng một ngôi miếu khác cạnh đó, những người miền núi này thường lui tới ngôi miếu Hồi này (miếu quốc vương Chiêm Thành) mà cầu khấn”.
Hoang phế
Theo tài liệu lý lịch di tích của Bảo tàng Lịch sử và Cách mạng Thừa Thiên-Huế (đơn vị đang quản lý di tích quốc gia Thành Lồi), Thành Lồi là một trong những công trình kiến trúc quân sự khá độc đáo của người Chăm. Thành có quy mô tương đối lớn, vừa được đào đắp, xây dựng kiên cố, vừa lợi dụng địa thế tự nhiên (có sông Hương làm hào chắn) tạo nên một công trình phòng thủ vững chắc. Tuyến phòng thủ ở bờ nam sông Hương như bức bình phong che chắn cho phía bắc kinh đô của Chămpa ở phía nam. Theo Giáo sư Trần Quốc Vượng, “Thành Lồi là một thành Chiêm lớn, xây dựng trên vùng đồi Dương Xuân Thượng với đầy đủ hệ thống hào, hệ thống thoát nước…”, niên đại của Thành Lồi không thua kém thành Trà Kiệu, khoảng thế kỷ 5 – 6. Như vậy, Thành Lồi ra đời khá sớm, trước thế kỷ thứ 8.
Tài liệu của Bảo tàng Lịch sử và Cách mạng Thừa Thiên-Huế mô tả thành tọa lạc trên đồi Long Thọ (độ cao từ 30 – 50 m), phía nam, tây, đông đều có các khe nước chảy qua, phía bắc giáp sông Hương. Nhìn tổng thể, Thành Lồi có dạng gần hình vuông, chu vi dài khoảng 2 km, với cấu trúc khép kín bốn mặt. Các lũy thành nằm đúng theo các hướng tây – nam – đông – bắc. Cấu trúc mặt cắt của tòa thành gồm 3 tầng: Tầng thứ nhất từ bề mặt của thành xuống 1,8 – 2 m bằng đất nện chặt; tầng thứ 2 dày 0,5 – 1 m được đắp bằng gạch, đá cuội xen lẫn và tầng thứ 3 cách bề mặt 2,5 – 3 m dày 1,8 – 2 m được đắp bằng đất nền chặt. Nguyên vật liệu xây đắp Thành Lồi chủ yếu bằng đất đồi, gạch và đá cuội. Kỹ thuật xây gạch theo kiểu “mài chập liên kết thành khối vững chắc, không có mạch vữa như kỹ thuật xây dựng các công trình kiến trúc Chăm”.
Do trải qua hàng thế kỷ, chịu sự tác động của thiên nhiên và con người nên ngày nay các dấu tích liên quan đến Thành Lồi đều đã ít nhiều thay đổi. Hiện tại, chỉ còn đoạn thành phía nam là tương đối bảo lưu được dấu tích, nên Bảo tàng Lịch sử và Cách mạng Thừa Thiên-Huế đã chọn đoạn thành này để khoanh vùng bảo vệ di tích, với tổng diện tích của cả hai khu vực là 18.126,4 m2, trong đó khu vực 1 có diện tích là 12.085,3 m2, khu vực 2 có diện tích là: 6.041,1 m2.

Bùi Ngọc Long

12 Comments

  1. folorentorium viết:

    I like the efforts you have put in this, appreciate it for all the great articles.

  2. yeezys viết:

    Thanks so much for providing individuals with a very pleasant possiblity to check tips from this website. It is usually so amazing plus stuffed with a lot of fun for me and my office fellow workers to visit your blog the equivalent of three times a week to read the newest secrets you have. And lastly, I’m just always fulfilled with the fantastic strategies served by you. Selected 2 points in this posting are unquestionably the finest I have had.

  3. I intended to put you a very small remark to finally say thanks a lot once again for your personal amazing pointers you’ve documented on this website. It was simply shockingly open-handed of you to provide openly all that a few people could have made available for an ebook to generate some profit on their own, and in particular now that you might well have tried it in case you desired. Those principles in addition worked to become good way to comprehend other individuals have the same zeal similar to my very own to know the truth good deal more with reference to this problem. I’m certain there are a lot more fun situations up front for people who examine your website.

  4. jordan 1 high viết:

    I definitely wanted to jot down a small remark so as to thank you for those superb guidelines you are giving out at this site. My long internet lookup has now been paid with professional insight to exchange with my friends and classmates. I would point out that we website visitors actually are unequivocally lucky to dwell in a magnificent site with many outstanding professionals with very beneficial plans. I feel really fortunate to have discovered the website and look forward to some more pleasurable moments reading here. Thank you again for a lot of things.

  5. My spouse and i were so peaceful when Edward managed to conclude his basic research using the precious recommendations he had when using the blog. It is now and again perplexing just to happen to be giving away hints other people have been making money from. So we do understand we’ve got the writer to thank because of that. The entire explanations you made, the straightforward site navigation, the relationships your site aid to instill – it’s got mostly fabulous, and it is aiding our son in addition to the family feel that the issue is thrilling, which is certainly truly important. Thank you for the whole thing!

  6. nike off whtie viết:

    I enjoy you because of every one of your efforts on this web site. My mum enjoys engaging in investigation and it is easy to understand why. We all hear all regarding the powerful manner you produce very helpful tips and tricks on this web blog and in addition strongly encourage participation from other individuals about this area and my girl is in fact studying a great deal. Take advantage of the rest of the year. You are performing a superb job.

  7. supreme outlet viết:

    I wanted to send a quick note in order to express gratitude to you for those fabulous guidelines you are placing on this site. My extended internet investigation has finally been honored with reputable suggestions to write about with my visitors. I would believe that most of us visitors are undoubtedly blessed to dwell in a really good community with many awesome people with insightful solutions. I feel quite grateful to have discovered the website page and look forward to some more exciting moments reading here. Thank you again for all the details.

  8. kd 10 viết:

    I wish to express my thanks to you for bailing me out of this type of condition. Right after researching throughout the the web and coming across principles which are not pleasant, I believed my entire life was done. Living without the answers to the problems you have sorted out by means of the website is a crucial case, as well as the kind that might have adversely affected my entire career if I had not come across the website. Your primary understanding and kindness in handling every item was crucial. I don’t know what I would’ve done if I hadn’t encountered such a subject like this. I can at this time look ahead to my future. Thanks a lot so much for the reliable and effective guide. I won’t hesitate to refer your site to any person who should have counselling about this topic.

  9. golden goose viết:

    I simply wanted to say thanks all over again. I do not know the things I might have tried in the absence of the type of recommendations shown by you over such industry. It was a real fearsome case in my position, however , witnessing a skilled mode you processed that forced me to leap with contentment. I am just happier for your support and as well , trust you really know what an amazing job that you are putting in educating many others thru your websites. I am certain you have never encountered any of us.

  10. yeezy supply viết:

    Thank you a lot for providing individuals with an extraordinarily terrific opportunity to read from this web site. It really is very sweet and as well , full of fun for me and my office co-workers to visit your website at minimum thrice in a week to study the latest tips you have. And definitely, I am also at all times happy with your unique ideas you serve. Some 1 facts on this page are unquestionably the simplest we’ve ever had.

  11. goyard store viết:

    Would you be excited about exchanging links?

Trả lời